طرح جمع آوری و فرآوری گاز فلر
در اغلب فرآیندهای شیمیایی مانند پالایشگاه های نفت و گاز و مجتمع های پتروشیمی، یکی از ابزارهای ایمنی و کنترل فشار، شبکه رها سازی گازهاست که درآخرین قسمت این شبکه برج فلر قرار دارد. دراین شبکه گازهای اضافی پس از جمع آوری از واحدهای مختلف به سمت برج فلر فرستاده می شود تا سوخته شوند. حجم زیادی از این گازها از ارزش سوختی بالایی برخوردارند و در بعضی موارد می توان از آنها به عنوان خوراک واحدهای مختلف نیز استفاده کرد. مشخص است که سوزاندن این گازها در برج فلر افزون بر ایجاد مشکلات زیست محیطی مثل آلودگی، دود، صدا و بوی نامطبوع، هدر دادن منابع اقتصادی است. لذا بررسی امکان بازیافت گازهای فلر در واحد های صنعتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.در جهان سالانه افزون بر ۱۵۰ میلیارد متر مکعب گاز تحت عنوان فلرینگ (یا سوزاندن گازها توسط مشعل) به مواد آلاینده تبدیل می‌شود که بر اساس آمارهای بانک جهانی این رقم چیزی معادل یک سوم مصرف گاز کل اروپا است. از کل حجم گازهای آلاینده، ۷۵ درصد آن متعلق به ۱۰ کشور است که ایران هم جزء آنها محسوب می شود. این موضوع مهم و این شرایط از دید مجامع بین‌المللی حامی محیط زیست مخفی نمانده و مطابق با پروتکل کیوتو (Kyoto) که یکی از اسناد الحاقی کنوانسیون سازمان ملل متحد درباره تغییر آب و هوا به حساب می‌آید، کشورهایی که در جهت رفع آلایندگی‌های صنایع خود اقدام پیشگیرانه نداشته باشند، جریمه خواهند شد.
تاریخچه گاز فلر در ایران
سابقه اجرای طرح جمع آوری گازهای همراه میدان های نفتی در شرکت ملی نفت ایران به سال ۱۳۴۹ همزمان با تاسیس شرکت ملی گاز ایران برمی گردد. حتی می توان دلیل اولیه ایجاد شرکت ملی گاز ایران را جمع آوری گازهای همراهی دانست که در میدان های تحت مدیریت شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب سوزانده می شد.
در دهه ۵۰ به دلیل عدم بهره برداری از میدان های مستقل گازی، گازهای همراه پس از جمع آوری و فرآورش به خط لوله اول سراسری (به طول ۱۱۰۰ کیلومتر) به منظور گاز رسانی شهری و نیروگاهی (بخش هایی از شیراز و تهران) تزریق و بخش عمده ای از آن نیز به شوروی سابق صادر می شد.
هم اکنون برای جلوگیری از سوزندان این گازها، سناریوهای مختلفی تعریف شده است. بخشی از این گازها ( از مجموع ۲۵.۷۹ میلیون متر مکعب در روز) قرار است که به کارخانه های ان جی ال ۳۱۰۰، ان جی ال ۳۲۰۰ و ان جی ال خارگ برود. در این راستا تعیین تکلیف قراردادهای سایر ان جی ال ها نیز در دست اقدام و بررسی است که بخشی از این گازها هم در نهایت به این کارخانه ها می رود.
پروژه ان جی ۳۱۰۰ در غرب کشور از سوی شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت وابسته به صندوق های بازنشستگی در دست احداث است. ان جی ال ۳۲۰۰ در غرب کارون هم که توسط مشارکتی از قرارگاه خاتم الانبیا و پتروشیمی در حال انجام است.
ان.جی.ال ۳۱۰۰ با هدف جمع آوری گازهای همراه میدان های غرب کشور (مناطق دهلران، چشمه خوش، پایدار، پایدار غرب، دالپری و نفت شهر) به ظرفیت ۲۷۰ میلیون فوت مکعب گاز در روز در دستور کار است. این گازهای همراه، خوراک کارخانجات پتروشیمی مناطق اقتصادی ماهشهر، امیرکبیر، بوعلی و دهلران (۴۶ هزار بشکه در روز) را تامین می کند.
ان جی ال۳۲۰۰ نیز به منظور جمع آوری ۵۰۰ میلیون فوت مکعب در روز گازهای همراه میدان های آزدگان شمالی و جنوبی، فاز اول و دوم میدان یادآوران، جفیر، دارخوین و یاران شمالی و جنوبی با سرمایه گذاری ۱.۵ میلیارد دلار توسط کنسرسیوم قرارگاه خاتم و پتروشیمی بندر امام (ره) در حال ساخت است.
پروژه ان جی ال خارگ که پیش تر با هدف جمع آوری حدود ۶۰۰ میلیون فوت مکعب گازهای همراه میدان های دریایی منطقه خارگ (درود، ابوذر، فروزان) در دست اجرا بوده است اما به دلیل کمبود گازهای پیش بینی شده هم اکنون برنامه انجام کار تغییر کرده و قرار شده روزانه ۳۰۰ میلیون فوت مکعب گاز جمع آوری شود.
در مجموع هم اکنون کارخانجات ان.جی.ال ۱۰۰، ۲۰۰،۳۰۰،۴۰۰، A۴۰۰، ۵۰۰، ۶۰۰ به ترتیب ۱۶۰، ۱۶۰، ۲۰۰، ۵۵۰، ۱۶۰، ۱۶۰ و ۵۰۰ میلیون فوت مکعب در روز ظرفیت خوراک گازهای همراه را دارند. ان.جی.ال ۷۰۰ و ۸۰۰ در مجموع نیز دارای ظرفیت خوراک ۴۳۰ میلیون فوت مکعبی گاز در روز هستند. ان.جی.ال ۹۰۰، ۱۰۰۰، ۱۲۰۰، ۱۳۰۰، ۱۵۰۰ و ۱۶۰۰ نیز به ترتیب دارای ظرفیت خوراک و فرآورش ۱۴۶۵، ۱۴۶۵، ۲۶۰، ۱۸۶، ۲۸۰ و ۶۰۰ میلیون فوت مکعبی در روز هستند.
ان.جی.ال جزیره سیری نیز ظرفیت جمع آوری ۱۴۰ میلیون فوت مکعب در روز را دارد، این کارخانه با سرمایه گذاری حدود ۵۰۰ میلیون دلار از سال ۱۳۹۲ در مدار تولید و بهره برداری قرار گرفته است. محصولات کارخانه ان.جی.ال سیری شامل پروپان، بوتان، پنتان، مایعات گازی، میعانات گازی و گاز خشک سبک مشتمل بر متان و اتان است.